Niektóre rodzaje stresu są zabójcze. Inne wzmacniają. Nauczymy cię je odróżniać.

My to wiemy i ty to wiesz. Bo trudno tego nie wiedzieć w świecie, w którym co dwie minuty pojawiają się nowe badania udowadniające, jak bardzo szkodliwy jest stres. Tylko w tym roku opublikowano ich ponad 300. Napięciu nerwowemu przypisuje się wpływ na prawie wszystkie możliwe choroby, od problemów kardiologicznych przez wysokie ciśnienie po zaburzenia metabolizmu, przeziębienia, depresje, migreny, a nawet raka piersi. O ile nie chcesz spędzić życia, medytując na szczycie góry, musisz liczyć się z tym, że stres jest nieunikniony. „Badania wykazują, że z dekady na dekadę robimy się coraz bardziej zestresowani” – mówi Robert L. Leahy, profesor psychologii na Weill Cornell Medical College w Nowym Jorku.

„Przeciętna młoda kobieta ma dziś poziom niepokoju porównywalny do pacjenta psychiatrycznego w latach 50.” – twierdzi profesor Leahy. Innymi słowy stres, z którym teraz radzimy sobie, pół wieku temu był wystarczającym powodem, by odwiedzić lekarza. Kobiety są bardziej podatne na negatywne konsekwencje stresu. Dlaczego? „Bo zazwyczaj jesteśmy wrażliwsze emocjonalnie od mężczyzn – mówi dr Pamela Peeke, profesor medycyny na Uniwersytecie Maryland. – I bywa, że wpadamy przez to w obsesję. Nasze mózgi funkcjonują jak gigantyczne młyny. Wystarczy, że wbiją sobie jakiś problem do głowy i młócą go bez końca.” Ale nie każdy stres jest zły. Jak sprawdzić, czy napięcie, które przeżywasz, jest nieszkodliwe czy toksyczne? Poniżej siedem typowych sytuacji i ocena ich szkodliwości.

Stresometr
W ocenie 1 oznacza zdrowy, a 10 toksyczny. Znajdź swoje miejsce.

Miałaś fatalny dzień w pracy
Stresometr – 4
To typowy przykład stresu, który wprawia cię w złość, ale nie jest szkodliwy. „Powoduje reakcję »walcz lub uciekaj«. Serce bije szybciej, ciśnienie skacze, wydzielają się hormony stresu: adrenalina i kortyzol – mówi dr Woodson Merrell. – Taki zastrzyk energii miał pomagać ludziom w obliczu zagrożenia życia. Dziś takie zagrożenie uosabia szef. Reakcja na ostry stres powoduje szybkie spalanie energii, więc po wszystkim będziesz wykończona.” W sumie to tylko jeden dzień spędzony w kortyzolowym piekiełku.

Codziennie masz fatalny dzień w pracy
Stresometr – 9
„Jeśli jeden zły moment zmienia się w codzienne napięcie, masz do czynienia z chronicznym stresem, który może ci mocno zaszkodzić” – twierdzi dr Peeke. W okresach przewlekłego stresu reakcja „walcz lub uciekaj” staje się permanentna, a adrenalina i kortyzol wydzielają się cały czas. „Tego rodzaju napięcia mogą prowadzić do depresji, bezsenności, wysokiego ciśnienia i chorób serca. Obniżają także odporność organizmu” – mówi dr Merrell. Badania brytyjskie wykazały, że ryzyko zapadnięcia na raka piersi jest aż o 20 proc. wyższe u kobiet wykonujących szczególnie nerwową pracę.

Robi się krucho z pieniędzmi
Stresometr – 8
Kobiety przejmują się problemami finansowymi bardziej niż kłopotami w związkach, w pracy, a nawet obowiązkami rodzinnymi. „Niestety, problemy ze spłatą debetu nie znikają z dnia na dzień, więc także związany z tym stres bywa chroniczny, czyli niebezpieczny” – mówi dr Leahy. Pomaga wyraźnie nakreślony plan spłaty zadłużenia lub zarobienia dodatkowych pieniędzy. Dr Leathy dodaje: „Im silniej czujesz, że jesteś panią sytuacji, nawet stresowej, tym mniej szkodliwa będzie ona dla twojego zdrowia”.

Rozpada się twój związek
Stresometr – 6
„Uczucia są wtedy bardzo intensywne, ale taki stres ma początek i koniec. A kiedy się kończy, organizm uspokaja się tak samo jak ty – mówi dr Peeke. – Jeśli byliście małżeństwem lub mieszkaliście razem, dochodzą dodatkowe źródła napięć. Zdarza się, że powoduje to ataki depresji. To, jak szybko uda ci się z tego wygrzebać, zależy od siły twojego ciała i umysłu.”

Umiera ukochana osoba
Stresometr – 10
Technicznie rzecz biorąc, jest to stres tymczasowy. Jednak jest to przeżycie tak silne, że poradzenie sobie z nim zwykle zajmuje bardzo dużo czasu. Żałoba często przeradza się w chroniczny stan niepokoju. Dr Peek: „Każdy długotrwały stres, który sprawia, że czujesz się bezsilna i pozbawiona nadziei, może stać się toksyczny”.

Czeka cię w pracy ważna prezentacja
Stresometr – 1
Konieczność wygłoszenia przemówienia przy pełnej sali wydaje się zabójcza, ale w rzeczywistości jest to uczucie nieszkodliwe, a nawet zdrowe. „Dobry stres to wszystko, co wiąże się z osobistym rozwojem – podkreśla dr Peeke. – To jak przebiegnięcie po raz pierwszy pięciu kilometrów. Początkowo denerwujesz się, że nie dasz rady, ale kiedy dotrzesz już do mety, przychodzi czas na satysfakcję: »Udało się!«.”

Mocno się spóźniasz
Stresometr – 2
„Przyspieszy ci to tempo bicia serca? Tak. Ale sam problem jest tak drobny i krótkotrwały, że wszystko wróci do normy już po kilku minutach” – mówi dr Peeke. Jeśli jednak spóźniasz się zawsze – to już inna historia. Podobnie jak w przypadku problemów finansowych, permanentne kłopoty z kontrolowaniem czasu mogą stać się źródłem chronicznego stresu.

Pokonaj swój stres - Cztery sprawdzone sposoby na opanowanie nerwów.

1. Twój guru mieszka w tobie
„Setki badań pokazują, że na nasze zdrowie pozytywny wpływ mają techniki relaksacyjne, takie jak medytacja i głęboki oddech – mówi dr Merrell. – Kiedy czujesz, że zaczynasz denerwować się, oddychaj głęboko i powtarzaj mantrę: »Wdychając powietrze, czuję jak ogarnia mnie spokój, wydychając – uśmiecham się«.”

2. Postaw na sen
Odpoczynek w nocy pomaga stabilizować poziom serotoniny, hormonu wpływającego na nastrój. I odwrotnie: gdy zarywasz noc, twój mózg nie wraca do naturalnej równowagi. Badania przeprowadzone w grupie osób między 18. a 30. rokiem życia wskazują, że bezsenność negatywnie wpływa na ośrodki logiczne w mózgu, które pomagają w przyswajaniu informacji oraz na wydzielanie uspokajających hormonów.

3. Zawsze znajduj czas na ćwiczenia
Dzięki nim uwalniają się endorfiny, które poprawiają samopoczucie. Niektórzy eksperci utrzymują jednak, że ćwiczenia mogą ochronić cię przed stresem zanim jeszcze zdążysz się zdenerwować. Wystarczy ćwiczyć 15 minut dziennie.

4. Wyrwij się z zaklętego kręgu
Kiedy znów zaczniesz roztrząsać stary problem, wypowiedz proste słowa: „Przystosuj się i dopasuj”. Dr Peeke sama używa tej frazy: „Chodzi w niej o to, by przełączyć się z fali »O mój Boże!« na falę »OK, mam problem. Jaki mam plan?«.” „Gdy chodzi o wpływ stresu na twoje zdrowie, najważniejszy nie jest problem, ale to, jak ty sobie z nim radzisz” – dodaje dr Merrell.